کاربرد داده های ژئوشیمیایی در تعیین الگوی تشکیل ذخایر فلزات پایه با میزبان رسوبی- مطالعات موردی، معادن روی- سرب- (نقره- باریم) حوضه معدنی ایرانکوه اصفهان

کانسارهای روی- سرب- (نقره- باریم) حوضه معدنی ایرانکوه اصفهان در توالی آتش­فشانی- رسوبی کرتاسه زیرین، در یک محیط کافت پشت کمانی و در مجاورت گسل­های نرمال همزمان با رسوب گذاری تشکیل گردیده­اند. بر اساس ماهیت کانه­زایی سولفیدی، می­توان سه رخساره کانسنگ سولفیدی زون تغذیه کننده، توده­ای و لایه­ای را از یکدیگر متمایز نمود که دارای ارتباط تنگاتنگ با دگرسانی­های سیلیسی، دولومیتی و به میزان کمتر سریسیتی هستند. بر اساس مطالعات میکروسکوپی و مطالعات زمین شیمیایی از جمله EPMA و کاتدولومینسانس، دو نوع رخداد دولومیتی شدن ناحیه­ای (دیاژنزی) و دولومیتی شدن هیدروترمالی را می­توان در حوضه معدنی ایرانکوه از یکدیگر تفکیک نمود. نتایج مطالعات EPMA و میان بارهای سیال حاکی از آن است که دو نوع سیال با دو منشأ متفاوت در تشکیل کانسارهای حوضه معدنی ایرانکوه نقش مؤثر داشته­اند: (1) سیالات هیدروترمالی دما بالا (260-85 درجه) که بر اساس مقادیر نسبت­های عنصری Th/U واحدهای میزبان کانه­زایی، ماهیت احیایی داشته و منشأ آنها مرتبط با سیالات بین سازندی و سیالات دریایی فرورو می­باشد، (2) آب دریایی فرورو که دارای مقادیر پایین از عناصر منگنز و آهن بوده و منجر به دولومیتی شدن ناحیه­ای واحدهای آهکی گردیده است. بر اساس نتایج حاصل از مطالعه میان بارهای سیال، سیالات هیدروترمالی در دو محدوده دمایی و شوری قرار می­گیرند. سیالات زون تغذیه کننده، دارای دماهای بالا (260-120 درجه) و شوری پایین (3/23-7/8 درصد) هستند که در محل تشکیل رخساره کانسنگ سولفید توده­ای و احتمالاً به دلیل اختلاط با آب دریایی فرورو، دمای آنها کاهش (180-85 درجه) و شوری آنها افزایش (3/23-8/16) یافته است. با مطالعه داده­های زمین شیمیایی از جمله مطالعه میان بارهای سیال و همراهی کانه­زایی کم عیار و پرعیار با میان بارهای با دما و شوری مختص به خود و تلفیق آنها با داده­های زمین­شناسی از جمله جایگاه گسل­های نرمال از لحاظ همراهی آنها با کانه­زایی سولفیدی پرعیار و کم عیار، می­توان زون­های پرعیار (رخساره کانسنگ سولفید توده­ای با دمای متوسط و شوری بالا) و کم عیار (رخساره زون تغذیه کننده با دمای بالا و شوری پایین) را از یکدیگر تفکیک نمود. بررسی ویژگی­های زمین شیمیایی از جمله دما و شوری میان بارهای سیال و رخداد کانه­زایی در یک محیط احیایی در تلفیق با مطالعات ساختاری، بافت و ساخت و کانی­شناسی و مقایسه آنها با ویژگی­های شاخص انواع کانسارهای سرب و روی با میزبان رسوبی نشان می­دهد که کانسارهای حوضه معدنی ایرانکوه بیشترین شباهت را با کانسارهای سرب و روی نوع سدکس از نوع جانشینی در زیر کف دریا دارند.